ՀԵՄԱ հ/կ կից Բեռլինի Հայկական Դպրոցի սաները՝ պարուսույց Էրիկ Բարսեղյանի բեմականացմամբ, նախազատկական մեր հանդիսությանը ներկայացրեցին ավանդական հայկական պարային համարներ։ Այնուհետև Զատկին ընդառաջ միասին անցկացրեցինք տոնական սեղանի շուրջ հաճելի երեկո։ Հանդիսությունը տեղի ունեցավ մարտի 30-ին Բեռլինի Լիխտենբերգ շրջանի Պաուլ Գերհարդի անվան ավետարանական եկեղեցու համայնքի սրահում։

Այդ օրը մեր պատվավոր հյուրն էր Պաուլ Գերհարդի անվան ավետարանական Եկեղեցու պատվելի դոկտոր Լեննարտ Շիրրը։ Նա իր խոսքում անդրադարձավ Զատկի խորհրդին և քրիստոնեական ողջ համայնքի միաբանությանը։

Այս հրաշալի հավաքը կազմակերպելու համար երախտագիտորեն հայտնում ենք մեր շնորհակալությունը Բեռլինի Հայկական Դպրոցի սաներին, ծնողներին և պատվելի հյուրին։ 

Սույն միջոցառումից ոգեշնչված տոնախմբության հյուր տիկին Սեդա Վարդազարյանը իր մտքերն է կիսում ստորև բերված «Ինտեգրում» խորագիրը կրող իր հոդվածում․

ԻՆՏԵԳՐՈՒՄ

Զատիկի արարողություն է, տոնախմբություն։ Հակասական, իրարամերժ խոհերս ինձ նետել են քաոսի աշխարհ, որտեղից փորձում եմ դուրս գալ, հարց ուղղել քեզ, սիրելի ընթերցող, գնա՞նք համայնք, սփյուռքահայ  համայնք։ Այստեղ են մայր հայրենիքի ափերը թողած, օտար հողում ծվարած մարդիկ, որոնք փորձում են կայանալ, ինտեգրվել այստեղի հասարակությանը, միաժամանակ դեռևս արթուն պահել հայի ինքնությունը, դեռևս․․․ Տոների, տոնակատարությունների, միջոցառումների և այլ առիթներով  հավաքվում են համայնքում։ (Համայնքը վարձավճարով վերցված տեղի եկեղեցու այն սրահն է, ուր շաբաթ կամ կիրակի  հավաքվում են որոշակի խմբերով հայեր, իհարկե, ոչ բոլորը։ Մոտավորապես այսպիսին են համայնքների կառուցվածքները Գերմանիայի տարբեր քաղաքներում՝ Մյունխենում, Ֆրանկֆուրտում, Նյուրնբերգում  և ամենուր)։ Այստեղ նրանց երեխաները ևս մի պահ կտրվում են օտարալեզու դպրոցական միջավայրից։ Համայնքը նրանց փոքր հայրենիքի մի բեկորն է՝ հայտնված համաշխարհային փոթորկուն օվկիանում։ Բեկորն այդ վայրիվերո  լողում է ՝ մի կերպ դիմակայելով  ուժգնացող քամիներին, գուցե և կգա մի օր, երբ անզոր կլինի նավարկել  անսանձ քամիների դեմ, ափ չհասած՝ ծվեն-ծվեն կլինի, ու պայքարը կլինի մասնատված, շարունակական․․․ Հիմա այստեղ ենք՝ Պաուլ Գերհարդի  անվան ավետարանական եկեղեցու սրահում, ուր հարուստ ուտեստներով ծանրաբեռնված փոքրերի և մեծերի սեղանները  խոսում են բարձրաշխարհիկ մշակույթ ունեցող ժողովրդի մասին։

Հնչում է  հայկական երգն ու պարը։ Դպրոցի պարուսույց, հրաշալի մասնագետ Էրիկ Բարսեղյանն է՝ իր սաների հետ։

Ու դու մի պահ կտրվում ես իրականությունից, թվում է՝ քո երկրում ես։  Մեծերի սեղանի շուրջ նստած են  կիրակնօրյա դպրոցի ծնողները՝ Ալինան․ Լիլիթը, Սիլվան, Մարին, Օքսաննան, Գայանեն, Դանիելը, Ծովինարը, Նվարդը՝  դպրոցի ուսուցչուհին, որին  ՀԵՄԱ հ/կ առաջին նախագահ Միքայել Մինասյանը դպրոցի «ծանր հրետանին» է  համարում․ «2018թ-ից տիկին Նվարդը մեր դպրոցի նվիրյալն է, հավատարիմ իր սկզբունքներին։ Ուսուցիչներ են եկել ու գնացել, բայց նա  անտրտունջ փոխարինել է բոլորին ու լրացրել բացը՝ մինչև նորի գալը»։ Այսօր սեղանակիցների հետ ուրախ է տիկին Նվարդը։ Հայաստանից լավ լուր ստացավ։ Իրեն թոռնուհի է ծնվել։ Ինչքա՜ն կարոտ կա  ծվարած  աչքերում, ժպիտի մեջ, դողացող շրթունքներին։ Իսկ դպրոցի նոր ընդունված ուսուցչուհի  Գայանե Եղիազարյան-Կուհնը ոգևորված՝ իր անբավ ցանկությունն է հայտնում, որ փորձի մանկավարժական բոլոր հնարքներով դյուրին, հետաքրքիր ու մատչելի դարձնել մայրենիի ուսուցումը։ Որախալի է նաև այն փաստը, որ հայկական դպրոցներում իրենց երեխաներին  հայերեն սովորեցնելու ցանկություն են հայտնում և եզդիները։ Տոնակատարության մասնակիցն է նաև Պաուլ Գերհարդի անվան ավետարանական համայնքի փրկչի Պատվելի դր․ Լեննարտ Շիրը։ Հնչում է հայկական «Ղափամա» երգը․ պարողները պարելով մատուցում են ղափաման, որի տաք բուրմունքը շահագրգռում է  բոլորին  հաճույքով համտեսելու։

Տնօրենը և ուսուցիչները խորհրդակցում են նաև  երեխաներին էքսկուրսիա տանելու պլանների շուրջ։ Միքայել Մինասյանի առաջարկը ընդունելի եղավ, Վենետիկի Մխիթարյան Միաբանության այցելության օրինակով, բոլորը մի եզրակացության եկան, որ հարկավոր է կազմակերպել էքսկուրսիաներ, այցելել նաև այդ երկրների համայնքների կիրակնօրյա դպրոցներ ոչ միայն փորձի փոխանակման, այլ նաև նպաստելու հայ  երեխաների ճանաչողական շրջանակների ընդլայնմանը, ունենալ լավագույն տրադիցիաների, ուսուցման մեթոդների միասնական  դպրոցական  համակցված  ցանց։

Թվում է, ամեն ինչ լավ է։ Ասում են, իհարկե, ոչ ստույգ տվյալներով, այսօր Բեռլինում կա մոտավորապես հինգ հազար հայ, լինի դա հայկական անձնագրով, թե դասական սփյուռքից, կարևոր չէ։ Հարց է առաջ գալիս՝ այսքան հայերից  քանիսի՞ երեխաներն են հայեցի կրթություն ստանում ։ Անհիշելի ժամանակներից եկեղեցին է իր շուրջը համախմբել հայերին, պահպանելով հայի ինքնությունը։ Այժմ էլ մասամբ է կատարում իր դերը։ Օրինակ, Զատիկի  պատարագին անչափ բազմամարդ էր եկեղեցին, որ հազվադեպ է լինում, հաղորդություն ստացողների երթը ձգվում էր  շատ երկար։ (Հայր Եղիշեի Բեռլինից Քյոլն տեղափոխվելուց հետո առաջին պատարագն էր, որ վարում էր Հալլեից եկած Տեր Հակոբ քահանա Հակոբյանը)։ Այսօր  մի տեսակ եկեղեցու դիրքերը ևս թուլացել  են  ոչ ճիշտ մոտեցման, գուցե նաև այլ ներքին պատճառներով․  եկեղեցի հաճախում են ոչ բոլորը։  Պատարագից հետո   ավելի բազմամարդ էր հայկական ռեստորանում զատիկի տոնախմբության հավաքը։ Մասնակիցների մեծ մասի երեխաները հայեցի կրթություն չեն ստանում։ Ձուլման վտանգը երկրորդ, երրորդ  սերնդից հետո անխուսափելի է, քանի որ ռեստորանում հայկական նվագով ու պարով դեռևս ինքնության  պահպանման հարց չի լուծվում։ Այստեղ մեկ անգամ ևս կարևորում եմ «Մանիֆեստ»-ի կրթական դրույթների իրագործումը, որն ուղղված է ձուլման գործընթացի կասեցմանը։

 Այս ամենի մոտ ականատեսն եմ մի ուրախալի փաստի։ Հավաքի մասնակիցների մեջ կար մեր հասարակությանն ինտեգրված, լիբանանահայ Նուբար Գուդելեկեանի  խելացի կինը՝ գերմանուհի Մարիան, որը խոսում էր վարժ հայերենով, պարահրապարակում պարում հայերեն՝ չզիջելով ոչ մի հայի։ Խոսակիցներս ներկայացնում են մեր ինքնությանը ինտեգրված նման մարդկանց։ Ու մտածում եմ՝ ինչքա՜ն լավ կլիներ, եթե բոլոր այլազգիների  հետ ամուսնությունները, որ այսօր շա՜տ-շա՜տ են, վերջանան մեր ինքնությանը նրանց նման ինտեգրմամբ։

Տխուր խոհերի հաշվարկներով հեռանում եմ, իսկ եկեղեցու բակում հայկական ռիթմիկ շարժումներով պարաշղթան շարունակվում է մինչև ուշ գիշեր։