2025 թվականի մայիսի 2-ին Բեռլինում, Կարլսորստի մշակույթի տանը, մեկնարկվեցին Գերմանա-Հայկական մշակութային օրերը։ Արչի Գալենցի կողմից կազմակերպված «Հայերի տեսողական արվեստը Գերմանիայում։ Անհատական ​​նախաձեռնությունների բյուրեղացում։ Հետահայացքներ և ցանցային համագործակցություն» ցուցահանդեսի բացման արարողությունը բացվեց «Արթնացե՛ք, մարդիկ, մարդիկ աշխարհի» տեսահոլովակի պրեմիերայով, որի խոսքերը, երաժշտությունը և մեկնաբանությունը հեղինակել է Սրբուհի Մարտիրոսյանը։ Վերոնշյալ մշակութային օրերի 10-ամյակը պատվեցին հավաքված հյուրերը, մասնավորապես՝ Բեռլինի Լիխտենբերգի քաղաքապետ Մարտին Շեֆերը, միջոցառման հովանավորը, և Գերմանիայում ՀՀ դեսպան Վիկտոր Ենգիբարյանը։

Նախ, ՀԵՄԱ հ/կ 1-ին նախագահ Միքայել Մինասյանը հանդես եկավ ողջույնի խոսքով։ Նա համառոտ հիշեց անցած ինը տարիները։ Նա հիշատակեց Բեռլինում բնակվող հասարակական գործիչ և քաղաքական գործիչ Ալինա Պետցոլդ-Մարտիրոսյանին, երբ տասը տարի առաջ նրանք միասին քննարկում էին Գերմանա-Հայկական մշակութային օրերի կազմակերպման հարցերը։ Նա հիշեց այս բոլոր տարիների բեղուն միջոցառումները և շնորհակալություն հայտնեց բոլոր նրանց, ովքեր մասնակցել կամ իրենց ներդրումն են ունեցել միջոցառումներին։ Ի նշան իր երախտագիտության, նա մի շարք բարձրաստիճան այրերի և մասնավոր անձանց (շրջանային բյուրգերմայստեր պարոն Մարտին Շեֆերին, Կարլսհորստի մշակույթի տան տնօրեն տիկին Քաթրին Կրյուգերին, ՀՀ դեսպան պարոն Վիկտոր Ենգիբարյանին և ուրիշներին) նվիրեց Բեռլինում անցկացված Գերմանա-Հայկական մշակութային օրերի վերջին 9 տարիների ակնարկով նկարազարդ գիրքը։

Այնուհետև Բեռլինի Լիխտենբերգ շրջանի բյուրգերմայստեր պարոն Մարտին Շեֆերը իր ելույթում նշեց, որ միշտ սիրով «այո» է ասում Հայկական մշակութային օրերին։ «Ես շատ ուրախ եմ այսօր այստեղ Գերմանա-Հայկական Մշակութային Օրերի տասնամյակի առթիվ ելույթ ունենալու համար։ Տասը տարին երկար ժամանակ է, հատկապես հաշվի առնելով, որ վերջերս մշակույթը տուժել և հետընթաց է ապրել հայտնի պատճառներով։ Մշակույթի պահպանումը կարևոր է։ Եվ, իհարկե, մեր մշակույթները տարբեր են, ինչպես և պետք է լինեին, հակառակ դեպքում բազմազանություն չէր լինի։ Մեզ բոլորիս դա անհրաժեշտ է առաջ շարժվելու համար։ Կարծում եմ, որ այս տասը տարիների ընթացքում մեզ հաջողվել է համատեղ աշխատել փոխշահավետ և միմյանց վստահող ձևով։ Համոզված եմ, որ մեր բարեկամությունը ամուր է և պետք է շարունակվի։ Ի դեպ, մենք մտադիր ենք Բեռլինի Լիխտենբերգ շրջանը կապել Երևանի Կենտրոն համայնքի հետ», - նշեց պարոն Շեֆերը։

Իսկ ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան պարոն Վիկտոր Ենգիբարյանը ողջունեց ներկաներին, շնորհավորեց Մշակութային օրերի կազմակերպիչներին տասնամյակի կապակցությամբ և շնորհակալություն հայտնեց հայ համայնքին։ Նա ընդգծեց, որ այն կարևոր դեր է խաղում երկու երկրների միջև հարաբերությունների կառուցման գործում և, մասնավորապես, Հայաստանի մշակութային բազմազանությունը բերում է Գերմանիա։

Ցուցահանդեսը մանրամասն ներկայացրեց բեռլինաբնակ հայ նկարիչ Արչի Գալենցը։ Նա ներկայացրեց ցուցանմուշները, խոսեց ընտրված նկարների և լուսանկարների, ինչպես նաև արվեստագետ-նկարիչների մասին, ամփոփեց անցած ինը տարիների հաջողությունները, ապա խոսքը հանձնեց այս տարվա հյուրին՝ Անուշ Եղիազարյանին։

Պրոֆեսոր Անուշ Եղիազարյանը ներկայացրեց գոբելենը որպես կիրառական դեկորատիվ արվեստի առանձին ճյուղ, ինչպես նաև դրա առանձնահատկություններն ու ծագումը, և լսարանին ցուցադրեց մի շարք գոբելենային աշխատանքներ՝ ինչպես իր սեփական, այնպես էլ հոր ստեղծագործություններից։

«Սիրելի՛ հյուրեր, ինձ համար մեծ պատիվ է այստեղ ներկայացնել Հայաստանը։ Դեկորատիվ արվեստի, և հատկապես գոբելենի արվեստի ոլորտում կցանկանայի նշել գերմանացի հետազոտող և արվեստի քննադատ Ֆոլկմար Գանզհորնին, ով ապացուցել է, որ աշխարհի ամենահին գոբելենը հյուսվել է հայերի կողմից։ Գոբելենները Եվրոպա են եկել 12-րդ դարում՝ խաչակրաց արշավանքների միջոցով։ Այսօր Եվրոպայի ամենահին գոբելենը գտնվում է Հալբերշտադտի եկեղեցում։ Հայրս՝ Կարապետ Եղիազարյանը, գրեթե յոթ դար անց վերածնեց այս արվեստը Հայաստանում։ «Ցավոք, մեծ, ծավալուն և շքեղ աշխատանքները տոննաներով են կշռում և չէին կարող բերվել ցուցահանդես», - իր ելույթում ասաց տիկին Եղիազարյանը՝ եզրափակելով հոր աշխատանքների մասին գրած գիրքը բյուրգերմայստեր պարոն Մարտին Շեֆերին նվիրելով։

Նշում.

Հայերը սփյուռքի երկարամյա ավանդույթներ ունեն. Ավանդաբար, հայ արվեստագետներն իրենց հայրենակիցներից հետաքրքրություն և որոշակի աջակցություն են ստանում միայն իրենց համայնքներից դուրս արվեստասերների կողմից ճանաչում ձեռք բերելուց հետո: Անհատական ​​կողմնորոշման, մշակութային կյանքում և ազատ շուկայում հաստատման սկզբունքը ժամանակակից արևմտյան արվեստի հայեցակարգի կարևոր հիմնաքարն է։ Հայերը ավանդույթի ուժեղ զգացում ունեն, բայց միշտ բաց են մնացել նորարարությունների նկատմամբ: Նույնիսկ քրիստոնեության ընդունումը որպես պետական ​​կրոն 301 թվականին շատ արվեստագետների կողմից հռչակվում է որպես ավանգարդ արարք, որն ապահովում էր ժողովրդի երկար գոյատևումը` չնայած անբարենպաստ հանգամանքներին:

Ցուցահանդեսների ինը տարիների ընթացքում Բեռլինում գերմանա-հայկական մշակութային օրերում փորձարկվել են համադրման և նախադրման կառույցային տարբեր մոդելներ: Ճանաչված արվեստագետների անհատական ​​ցուցահանդեսներից բացի՝ եղել են խմբակային ցուցահանդեսներ, իսկ գեղանկարչությունն ուղեկցվել է լուսանկարչությամբ և առարկայական օբյեկտների ցուցադրման արվեստով։ Բացի թանգարաններում պահվող վարպետների գործերից, մենք նաև հարթակ ենք առաջարկել երիտասարդ արվեստագետների համար։ Ի լրում ցուցահանդեսի կազմակերպման՝ համայնքային կենտրոնի տեսքով՝ արվեստի գործերով և ճամփորդական պաստառներով՝ որպես զարդարանք պատերին, իսկ եկեղեցու մոդելները՝ պատվանդաններին, կային համաշխարհային համեմատության մեջ արվեստի վերջին միտումների մանրակրկիտ ուսումնասիրված ակնարկներ:

Արվեստասեր մարդիկ ոչ միայն այցելում էին Բեռլին՝ դիտելու ցուցահանդեսները, այլև վերջիններս քննարկվում էին հայկական և գերմանական լրատվամիջոցներում, նրանց մասին պարբերաբար տրվում էին քննադատական հոդվածներ սփյուռքի կարևոր ամսագրերում և թերթերում՝ Պրահայից մինչև Բոստոն: Բեռլինը կամաց-կամաց վերածվել է հայության մշակութային կարևոր կենտրոններից մեկի։

Այնուամենայնիվ, նույնիսկ այսօր առանձին արվեստագետների և խմբերի ցանցային կապը մնում է ապագային միտված մշակութային կայունության հիմնարար սկզբունքը: Բազմաթիվ մտավորականներ, երաժիշտներ և վիզուալ արվեստագետներ սովորել կամ աշխատել են Գերմանիայում։ Ոմանց համար ազգային ինքնության մասին խոսք լինել չի կարող: Մշակութային և ազգային ինքնությունը նույնպես պետք է կենդանի պահվի մշտական ​​փոփոխության և նոր հարցադրումների միջոցով:

Բեռլինի Կարլսհորստ շրջանի մշակույթի տանը անցկացվող հոբելյանական ցուցահանդեսում, համագործակցելով InteriorDAsein նախագծային պատկերասրահի հետ, որը 2008 թվականից կազմակերպել է բազմաթիվ ցուցահանդեսներ, սեմինարներ և տոնական միջոցառումներ և ունի հայազգի արվեստագետների հարուստ հավաքածու, մենք նետում ենք հետադարձ հայացք անցյալի աշխատանքների վրա, ինչպես նաև հեռանկարային համագործակցության գրավական ստեղծում Գերմանիայում աշխատող արվեստագետների համար:

Մյունխենից, Բեռլինից, Դրեզդենից, Համբուրգից և Երևանից (պրոֆ Անուշ Եղիազարյանի գոբելենների եզակի նմուշներ) հրավիրված նկարիչների տեսողական արվեստի գործերը, որոնք դեռ չեն ցուցադրվել մշակութային վերոնշյալ օրերի ընթացքում, և որոնց գործերը ավանդաբար իրենց տեղն են գտնում ցուցասրահների պատերին, այս անգամ համադրվելու են՝ ցուցադրվելով Կարլսհորստի մշակույթի տան պատկերասրահի պատերին՝ ընդգծելով անցած տարիների ձեռքբերումները և ուղենշելով ապագա կերպարվեստի ցուցադրման ուղեգիծը: Ցուցահանդեսի բացմանը ներկայացվեց նաև հոբելյանի առթիվ հրատարակված նկարազարդ պատկերագիրքը։

Սա ոչ միայն ընդգծում է հետաքրքրությունը Գերմանիայում հայերի շարունակական մշակութային կյանքի նկատմամբ, այլ նաև կոչ է անում անհատներին ցանցի մեջ մտնել երկխոսության և ռազմավարական ուղղորդված փոխգործակցություն ծավալելու համար: